CU-, SGP- en VVD-stemmers enthousiast, meer twijfel bij achterban D66, CDA
Met het kabinet Rutte III bijna op het bordes is het vertrouwen in en de tevredenheid over de komst van de komende coalitie iets lager dan bij voorgaande kabinetten het geval was. Wel is de achterban van de vier coalitiegenoten – plus SGP! - eensgezinder dan bij het aantreden van de vorige kabinetten Rutte. Hoewel vooral D66- en CDA-stemmers voorlopig nog niet echt overtuigd zijn. De coalitie staat virtueel op 9 zetels verlies, terwijl Forum voor Democratie de afgelopen maanden een flinke opmars heeft gemaakt. Dat alles blijkt uit onderzoek van Kantar Public, het voormalige TNS NIPO.
Nu Rutte III op de rand van aantreden staat, is het zaak om te vergelijken met de voorgaande kabinetten. Het motto ‘Vertrouwen in de toekomst’ kan op goedkeuring van 43% rekenen en op afkeuring van een bijna net zo’n grote groep (40%).
Vertrouwen in Rutte III bij aanvang lager dan vertrouwen in eerdere kabinetten
Hoeveel vertrouwen geniet deze ploeg bij de startlijn? Een kwart (26%) geeft aan veel tot heel veel vertrouwen te hebben in het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Ter vergelijking: het kabinet Balkenende IV genoot aanvankelijk bij 42% van de Nederlanders vertrouwen, de twee eerdere kabinetten Rutte scoorden 31%. Bijna zes op de tien (57%) Nederlanders hebben weinig tot zeer weinig vertrouwen in deze regering – in Rutte I had een nog iets groter percentage (63%) weinig vertrouwen.
Het vertrouwen in Rutte III is het grootst bij mensen die ChristenUnie (62%), SGP (62%) of VVD (59%) stemden. Opvallender is dat ‘slechts’ 42% van de mensen die in maart 2017 D66 of CDA stemden vertrouwen heeft en een iets groter aandeel van de achterban van deze partijen weinig vertrouwen. Nóg opvallender: in 2012 hadden D66-stemmers in meerderheid bij aanvang wel vertrouwen in Rutte II, een kabinet waar de partij van voorkeur nota bene niet aan deelnam. Het vertrouwen is vooral laag bij de achterban van GroenLinks (16%), SP (10%), PvdA (9%) en PVV (8%) en zelfs nog lager bij PvdD- en 50PLUS-stemmers. Verder zien we een scherpe vertrouwenskloof als we naar opleiding kijken: van de academici heeft de helft vertrouwen, terwijl dit bij lager opgeleiden slechts 10% betreft.
1 | Trend in afnemend vertrouwen bij aanvang kabinet zet licht door
| Hoeveel vertrouwen heeft u in de regering ..? |
25 feb 2007 Balkenende IV |
25 okt 2010 Rutte I |
6 nov 2012
Rutte II |
18 okt
Rutte III |
| |
% |
% |
% |
% |
| Heel veel vertrouwen |
5 |
2 |
3 |
2 |
| Veel vertrouwen |
37 |
29 |
28 |
24 |
| Weinig vertrouwen |
31 |
45 |
42 |
35 |
| Heel weinig vertrouwen |
7 |
18 |
16 |
22 |
| Weet niet |
20 |
7 |
11 |
16 |
Soortgelijke verhoudingen vinden we bij de vraag of men als kiezer tevreden is met de komst van Rutte III. Meer kiezers zijn ontevreden dan tevreden (34% versus 24%), terwijl deze verhouding bij de komst van Rutte I en Rutte II nagenoeg in balans was. Een groter deel dan voorheen (nu 11%) heeft nog geen mening.
SGP- en ChristenUnie-stemmers zijn het meest tevreden, gevolgd door VVD-stemmers. Opnieuw geldt dat CDA- en D66-stemmers wat minder uitgesproken tevreden zijn. Anders dan in 2012 – toen een grote minderheid (40%) van de VVD-stemmers
ontevreden was over de komst van Rutte II (40% - krijgen de coalitiepartners van hun achterban vooralsnog het voordeel van de twijfel. Vooral PVV- (63%), 50-PLUS- en SP-stemmers zijn uitgesproken ontevreden.
2 | Lagere tevredenheidsscore dan bij komst Rutte I en II, meer afwachtendheid
| In welke mate bent u tevreden of ontevreden met de komst van <Rutte I/ Rutte 2/ Rutte 3>? |
4 okt 2010 |
6 nov 2012 |
18 okt 2017 |
| |
% |
% |
% |
| Tevreden |
32 |
36 |
24 |
| Niet tevreden, niet ontevreden |
23 |
23 |
30 |
| Ontevreden |
36 |
38 |
34 |
| Weet niet/ geen mening |
9 |
3 |
11 |
Kwart verwacht dat Rutte III eindstreep gaat halen, een derde verwacht val voor 2019
In vergelijking met Rutte II hebben mensen iets minder fiducie in een lange levensduur van dit kabinet. Destijds verwachtte 30% dat Rutte II de vier jaar zou volmaken, 25% verwacht dat Rutte III de eindstreep zal halen. Wel is het vertrouwen in een lange levensduur hoger dan bij het aantreden van Rutte I. Opnieuw blijkt dat ook in dit geval Rutte III vooral op het vertrouwen van de eigen achterban plus SGP leunt: mensen die op deze partijen stemden denken veel vaker dat deze ploeg de rit gaat uitzitten.
In totaal een derde (32%) verwacht dat Rutte III in ieder geval voor 2019 gaat vallen. Ruim de helft van de PVV- en 50PLUS-stemmers en bijna de helft van de PvdA- en SP-stemmers is deze mening toegedaan.
Achterban CU en VVD voorlopig tevreden, achterban D66 en CDA twijfelt nog
In 2012 zagen we dat – aanvankelijk!! – PvdA-stemmers tevreden waren over hetgeen de PvdA uit de onderhandelingen had gesleept en dat VVD-stemmers
ontevreden waren over het resultaat. Destijds zorgde de inkomensafhankelijke zorgpremie voor veel tweedracht. Nu zijn er enkele beleidsvoornemens die zeer impopulair zijn, zoals het versneld afbouwen van de hypotheekrenteaftrek vanaf 2020 en het verhogen van het lage btw-tarief van 6 naar 9% (door respectievelijk 20% en 6% van de kiezers een goed idee gevonden). Maar anders dan in 2012 zijn er geen maatregelen die (nu al) een duidelijke wig door de coalitie drijven.
Op dit moment zien we – met inachtneming van wat nu bekend is - dat VVD-stemmers redelijk tevreden zijn: 54% heeft het idee dat de eigen partij voldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen. Alleen CU-stemmers zijn nog een tikkeltje tevredener over hetgeen de eigen partij heeft bewerkstelligd (57%). Wederom zijn D66- en zeker ook CDA-stemmers minder zeker van hun eigen partij.
3 | Achterban CU, VVD tevreden, achterban CDA, D66 verdeeld over resultaat onderhandelingen
| U heeft aangegeven op de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart 2017 op <partij> te hebben gestemd. Heeft u het gevoel dat deze partij voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen? |
Voldoende |
Onvoldoende |
Weet niet |
| |
% |
% |
% |
| VVD-stemmers over VVD |
54 |
26 |
20 |
| Alle kiezers over VVD |
41 |
20 |
39 |
| CDA-stemmers over CDA |
35 |
28 |
37 |
| Alle kiezers over CDA |
34 |
16 |
51 |
| D66-stemmers over D66 |
37 |
26 |
36 |
| Alle kiezers over D66 |
28 |
20 |
52 |
CU-stemmers over CU
Alle kiezers over CU |
57
30 |
7
15 |
37
55 |
Zetelpeiling: coalitie op licht verlies, FvD op grote winst
In lijn met de komst van voorgaande kabinetten verliezen ook nu de meeste coalitiepartijen in het zicht van de vorming van een nieuw kabinet enigszins terrein. De VVD blijft met 29 zetels de grootste, maar levert ten opzichte van de stembusgang in maart in (-4). Datzelfde geldt voor D66 (-2) en CDA (-4). Forum voor Democratie heeft de laatste maanden een grote opmars gemaakt en kan nu virtueel op bijna 6% van de stemmen rekenen. FvD snoept vooral kiezers bij PVV (10%), 50 PLUS (8%) en VVD (5%) weg.
4 | Zetelverdeling week 42 2017
| |
TK 2012 |
TK 2017 |
12 juli 2017 |
31 aug 2017 |
18 okt 2017 |
| VVD |
41 |
33 |
31 |
31 |
29 |
| PVV |
15 |
20 |
23 |
22 |
21 |
| CDA |
13 |
19 |
16 |
16 |
15 |
| D66 |
12 |
19 |
19 |
18 |
17 |
| GL |
4 |
14 |
17 |
16 |
15 |
| SP |
15 |
14 |
13 |
11 |
12 |
| PvdA |
38 |
9 |
9 |
9 |
10 |
| CU |
5 |
5 |
5 |
5 |
6 |
| PvdD |
2 |
5 |
5 |
5 |
6 |
| 50PLUS |
2 |
4 |
3 |
4 |
5 |
| SGP |
3 |
3 |
3 |
3 |
3 |
| DENK |
- |
3 |
2 |
2 |
2 |
| FvD |
- |
2 |
4 |
8 |
9 |
Onderzoeksverantwoording
Onderzoeksnummer:
D0542. Onderzoeksmethode: TNS NIPObase CAWI.
Aantal respondenten: aan het onderzoek werkten 985 Nederlanders (18+) mee.
Veldwerkperiode: 11 t/m 15 oktober 2017.
De steekproef is getrokken op basis van de ideaalcijfers voor geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte, regio, sociale klasse en politiek stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 15 maart 2017. De resultaten zijn herwogen op geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte, sociale klasse en politiek stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer en Nielsen-regio.
We benadrukken dat we in deze zetelpeiling met steekproefmarges te maken hebben. Voor de grootste partij (de VVD, met 18,9%) komt dit overeen met circa drie zetels.
Bij verspreiding of publicatie de bron Kantar Public gebruiken en graag een link opnemen naar dit oorspronkelijke persbericht.
Voor meer informatie kunt u terecht bij:
Manuel Kaal
t. 020 522 53 72
e.
manuel.kaal@kantarpublic.com